ماری جوانا، شاهدانه، علف – همه این اصطلاحات به یک گیاه واحد، شاهدانه هندی (Cannabis sativa) اشاره دارند که دارای تاریخچه‌ای غنی و پیچیده است که برای هزاران سال با تمدن بشری در هم تنیده شده است. این گیاه همه کاره از زمان‌های دور کاربردهای مختلفی داشته است، از تسکین بیماری‌ها تا ارائه الیاف قوی، و از القای رؤیاهای مذهبی تا منبع تفریح. این مقاله به سفری جذاب به تاریخچه ماری جوانا می‌پردازد و ریشه‌های باستانی، گسترش جهانی، وضعیت قانونی در حال تحول و آینده احتمالی آن را بررسی می‌کند.
ریشه‌های باستانی و کاربردهای دارویی (2800 قبل از میلاد – 1500 میلادی)
تاریخچه ماریجوانا در آسیای مرکزی یا غرب چین آغاز می‌شود، جایی که شواهد نشان می‌دهد استفاده از آن به حداقل 2800 سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. اولین ثبت مکتوب در کتاب طب سنتی امپراتور شن نونگ در چین ظاهر می‌شود که شاهدانه را به عنوان درمانی برای بیماری‌های مختلف ذکر می‌کند. در سراسر قاره، متن مقدس هندو آتارواودا از شاهدانه به عنوان منبع شادی و رهایی یاد می‌کند. استفاده از شاهدانه به سمت غرب گسترش یافت و آشوری‌ها، یونانی‌ها و رومی‌ها خواص دارویی و تفریحی آن را مستند کردند. شاهدانه، نوعی شاهدانه با THC کم (ترکیب روان‌گردان)، به طور گسترده برای الیاف قوی آن که در طناب، لباس و حتی کاغذ استفاده می‌شد، کشت می‌شد.
گسترش دانه‌ها: جاده ابریشم و فراتر از آن (1000 میلادی – 1800 میلادی)
جاده ابریشم، شبکه‌ای از مسیرهای تجاری که شرق و غرب را به هم متصل می‌کرد، نقشی اساسی در انتشار شاهدانه در سراسر جهان داشت. اعراب شاهدانه را پذیرفتند و آن را در آداب و رسوم مذهبی و اجتماعی خود ادغام کردند. حشیش، نوعی رزین غلیظ شاهدانه، در خاورمیانه و شمال آفریقا محبوب شد. کشت شاهدانه در اروپا شکوفا شد و منبع حیاتی مواد اولیه برای نساجی و کشتی‌سازی را فراهم کرد. مستعمره‌نشینان اسپانیایی در دهه 1500 شاهدانه را به آمریکا آوردند، جایی که در ابتدا برای فیبر شاهدانه کشت می‌شد.
مسیرهای جداگانه: افول در پزشکی و افزایش تفریحی (1800 – 1900)
قرن نوزدهم شاهد تغییر نگرش‌ها نسبت به شاهدانه بود. طب غربی به استفاده از داروهای استاندارد و انبوه تولید شده تمایل داشت و این امر منجر به کاهش استفاده از داروهای گیاهی مانند شاهدانه شد. با این حال، استفاده از شاهدانه برای اهداف تفریحی، به ویژه در ایالات متحده ادامه یافت. اضطراب‌های اجتماعی مربوط به مهاجرت و تغییرات جمعیتی، ادراکات منفی را نسبت به شاهدانه، به ویژه در ارتباط با جوامع مکزیکی و آفریقایی-آمریکایی، تقویت کرد.
جنون ریفر و ممنوعیت (1900 – 1937)
اوایل قرن بیستم شاهد تغییر چشمگیری در وضعیت قانونی شاهدانه بود. با انگیزه نژادپرستی، بیگانه‌هراسی و لابی‌گری صنعت داروسازی، بسیاری از کشورها قوانینی را برای جرم انگاری مالکیت و استفاده از شاهدانه وضع کردند. ایالات متحده در این جنبش نقش محوری ایفا کرد. قانون مالیات ماری جوانا در سال 1937 به طور موثر شاهدانه را در سطح فدرال غیرقانونی کرد و به توصیفات اغراق‌آمیز رسانه‌ای مانند فیلم «جنون ریفر» برای دامن زدن به ترس عمومی متکی بود.
جنبش ضد فرهنگ و آغاز ماری جوانا پزشکی (1960 – 1990)
جنبش ضد فرهنگ دهه 1960 در ایالات متحده شاهد توجه دوباره به ماری جوانا بود. هیپی‌ها و فعالان ضد جنگ، ماری جوانا را به عنوان نمادی از شورش در آغوش گرفتند و موضع سخت دولت را زیر سوال بردند. در این دوره، تحقیقات علمی نیز برای بررسی کاربردهای بالقوه درمانی ماری جوانا آغاز شد.
در سال 1970، مطالعه‌ای که توسط دکتر رافائل مچولام در دانشگاه عبری اورشلیم انجام شد، THC (توهم‌زا) را به عنوان ترکیب فعال روان‌گردان در ماری جوانا شناسایی کرد. این کشف راه را برای تحقیقات بیشتر در مورد اثرات فیزیولوژیکی و دارویی ماری جوانا هموار کرد.
در دهه 1980، شواهد فزاینده‌ای از مزایای بالقوه ماری جوانا در درمان درد مزمن، حالت تهوع ناشی از شیمی‌درمانی و سایر بیماری‌ها به دست آمد. این امر منجر به جنبشی برای قانونی کردن ماری جوانا برای مصارف پزشکی شد.
در سال 1996، کالیفرنیا اولین ایالتی بود که ماری جوانا را برای مصارف پزشکی قانونی کرد. این اقدام جرقه‌ای در سایر ایالت‌ها زد و تا به امروز، 37 ایالت و ناحیه کلمبیا ماری جوانا را برای مصارف پزشکی قانونی کرده‌اند.
جمع بندی
تاریخچه ماری جوانا داستانی پیچیده و جذاب است که با تکامل تمدن بشری در هم تنیده شده است. از ریشه‌های باستانی آن به عنوان یک داروی گیاهی و فیبر گرفته تا استفاده‌های مدرن آن به عنوان یک داروی تفریحی و درمانی، شاهدانه مسیری طولانی را طی کرده است. در حالی که بحث‌های مربوط به قانونی‌سازی و تنظیم آن ادامه دارد، یک چیز مسلم است: ماری جوانا گیاهی با پتانسیل قابل توجهی است که به احتمال زیاد در سال‌های آینده نقشی مهم در جامعه ما خواهد داشت.